Jaki dostęp do wymiaru sprawiedliwości w Unii Europejskiej?

Z badania, obejmującego ponad 26 700 osób z 27 państwczłonkowskich, wynika, że we wszystkich krajach przeważa opinia otrudnym dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnychpoza swoim krajem. Niemniej jednak, siła tego poglądu różni się wzależności od państwa. Ocena dostępu jako łatwego jest najwyższa wSłowenii (31%) i we Włoszech (27%), ponad jedna piąta badanychpodziela ten pogląd także w Hiszpanii (24%), w Polsce i w Finlandii (po 22%) oraz w Belgii (21%).

Ponad 8 na 10 badanych w Szwecji (89%) i w Grecji (82%) uważa,że dostęp do wymiaru sprawiedliwości w innym kraju członkowskimjest trudny. Należy zauważyć, że różnice w opiniach mogą byćspowodowane dużym zróżnicowaniem w liczbie wskazań "trudnopowiedzieć", które wahają się od 3% w Grecji i 7% w Szwecji do 45%na Łotwie, 44% na Litwie i 43% w Irlandii.

Opinie badanych różnią się znacząco ze względu na zmiennespołeczno-demograficzne, w szczególności miejsce urodzenia, wiek iwykształcenie. Postrzeganie dostępu do wymiaru sprawiedliwości winnym państwie jako trudnego rośnie wraz z wiekiem (57% badanychpowyżej 55 roku życia i 52% badanych pomiędzy 15 a 24 rokiemżycia). Opinie odwrotne zależą także od wykształcenia: im dłużejbadany uczy się w pełnym wymiarze godzin, tym częściej uważa dostępza łatwy (25% studentów i 20% badanych studiujących do wieku 20 iwięcej lat, z kolei jedynie 13% z tych, którzy zakończyli edukacjęw wieku 15 lat lub mniej). Duże różnice w opinii występują także wzależności od miejsca urodzenia. Podczas gdy 17% badanych, którzyurodzili się w kraju, w którym badanie jest przeprowadzone, oceniadostęp jako łatwy, to opinię tę podziela także aż 25% z tychrespondentów, którzy urodzili się w innym kraju UE. W przypadkuobywateli spoza UE dostęp do wymiaru sprawiedliwości jest łatwy dla11% Europejczyków i dla 21% obywateli z innych kontynentów.

W badaniu przeprowadzonym przez TNS Opinion sprawdzano również,jakie są główne obawy Europejczyków dotyczące dostępu do wymiarusprawiedliwości w innym kraju Unii Europejskiej. Pięciu nadziesięciu respondentów wskazało, że nie znałoby zasad postępowaniasądowego w innym państwie (52%). Bariera językowa jest drugą głównąobawą odnośnie korzystania z wymiaru sprawiedliwości, wymienianąprzez 4 na 10 badanych (40%). Koszty postępowania sądowego (27%)oraz brak zaufania do procedur (20%) również wzbudzają obawę uznaczącej liczby Europejczyków. Pozostałe obawy to czas trwaniapostępowania sądowego (14%) oraz odległość pomiędzy państwami(10%). Jedynie 3% badanych wskazuje, że nie miałoby żadnych obaw,gdyby potrzebowało dostępu do wymiaru sprawiedliwości w innympaństwie członkowskim UE.

Analiza wyników wskazuje na różnicę w postrzeganiu barier wdostępie do wymiaru sprawiedliwości przez obywateli mieszkających wpaństwach "starej 15" oraz przez obywateli nowych państwczłonkowskich. W EU15 respondenci częściej wskazują jako obawy:"nieznajomość reguł" (54% EU15, 47% w NPC12), "brak zaufania doprocedur sądowych" (23% do 11%) i "długość trwania postępowaniasądowego" (15% do 11%). Z kolei w nowych państwach członkowskich,częściej wskazywano na następujące obawy: koszty procedur (37% do24% w UE15) oraz odległość pomiędzy państwami (12% do 9%).

"Nieznajomość zasad postępowania sądowego w innym państwie" jestgłówną obawą w 22 z 27 państw członkowskich, w Portugali i naMalcie jednocześnie najczęściej wymieniane są "koszt postępowaniasądowego" (45%) i "bariera językowa" (36%). Kraje, w których teodpowiedzi uzyskały największą liczbę wskazań to Szwecja (71%),Dania (67%) i Francja (67%). Z kolei najmniej respondentówwskazało na te obawy w Austrii (34%), Portugalii (36%) i Hiszpanii(39%).
"Bariera językowa" jest najczęściej wskazywana w Polsce, naWęgrzech (po 51%) i w Austrii (37%). Chociaż sprawa ta nie jest napierwszym miejscu listy obaw we Francji, to właśnie w tym krajunajwyższy odsetek badanych w całej UE wskazuje na ten problem(54%). Z kolei na Malcie, bariera językowa wskazywana jestnajrzadziej (15%).

"Jednym z celów integracji europejskiej jest to, aby wszyscyobywatele UE byli w stanie w pełni wykorzystać swoje prawa cywilnewe wszystkich państwach członkowskich. Wyniki badania Eurobarometrpokazują, że jest jeszcze sporo do zrobienia w tym obszarze, jakoże większość Europejczyków stale postrzega dostęp do wymiarusprawiedliwości w sprawach cywilnych poza granicami swojego państwaza trudny, głównie z powodu braku informacji o zasadachpostępowania sądowego oraz barier językowych" - komentuje UrszulaKrassowska, Lider Sektora Badań Społecznych i Politycznych TNSOBOP.