Co robić, gdy dłużnik jest niewypłacalny

Uwagi ogólne nt. postępowania upadłościowego

Kwestie związane z postępowaniem upadłościowym zostały szczegółowo uregulowane w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze. Na wstępie należy podkreślić, że ustawa, o której mowa powyżej ma zastosowanie do przedsiębiorców w rozumieniu kodeksu cywilnego, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej, wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem oraz  wspólników spółki partnerskiej.

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stracił płynność finansową i stał się niewypłacalny, tzn. nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Postępowanie upadłościowe może być wszczęte tylko na wniosek złożony przez podmioty określone w w/w ustawie. Warto w tym kontekście zauważyć, że co do zasady w sytuacji, w której majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, wniosek o ogłoszenie upadłości zostaje oddalony. Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Ponadto wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać oddalony, w przypadku, gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika. Wartość bilansową należy obliczać z zachowaniem przepisów o rachunkowości, tzn. będzie ona stanowić różnicę pomiędzy aktywami przedsiębiorstwa a jego wymagalnymi zobowiązaniami. Wniosek o którym mowa powyżej nie zostanie jednak oddalony, jeżeli niewykonanie przez dłużnika zobowiązań ma charakter trwały albo gdy oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli.

Upadłość z możliwością zawarcia układu

W wyniku rozpoczęcia postępowania upadłościowego istnieje możliwość zawarcia układu. Upadłość dłużnika z możliwością zawarcia układu może zostać ogłoszona jedynie po uprawdopodobnieniu, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika. Postępowania, o którym mowa powyżej nie prowadzi się jednak, gdy z uwagi na dotychczasowe zachowanie się dłużnika nie ma pewności, że układ będzie wykonany.

W  razie zawarcia układu upadły, co do zasady jest zobowiązany do udzielania wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących jego majątku, który jest objęty postępowaniem. Ponadto jest zobowiązany do umożliwienia nadzorcy sądowemu zapoznania się z przedsiębiorstwem, a w szczególności z  księgami rachunkowymi.  W przypadku braku zadośćuczynienia rzeczonym obowiązkom  sędzia - komisarz może stosować środki przymusu określone w Kodeksie postępowania cywilnego dla egzekucji świadczeń niepieniężnych.

Upadłość obejmująca likwidację majątku dłużnika

Upadłość obejmująca likwidację majątku dłużnika ma zastosowanie w przypadku, gdy brak jest podstaw do ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu. W razie jej ogłoszenia upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać wszystkie dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych i korespondencję. Ponadto upadły powinien udzielać wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku. Wobec upadłego, który uchyla się od obowiązków sędzia - komisarz, podobnie jak w przypadku zawarcia układu może stosować środki przymusu określone w KPC.

Kancelaria Prawna Skarbiec